Instytut Badań Edukacyjnych prowadzi w Polsce międzynarodowy projekt CoLab “Promoting innovative collaborative teaching and learning”, realizowany przez konsorcjum 7 europejskich instytucji. Projekt dotyczy wsparcia rozwoju zawodowego nauczycieli w zakresie innowacyjnych metod i form nauczania na lekcjach, a przede wszystkim stosowania formy pracy grupowej uczniów (tzw. collaborative learning).
Aktualności
Wdrażanie projektu Co-Lab w Polsce dobiega końca, chociaż nie oznacza to, że osoby zainteresowane nauczaniem poprzez współdziałanie nie będą miały okazji zapoznać się z tą metodą oraz uczestniczyć w szkoleniach na platformie. Z zapowiedzi p. Violi Pinzi, koordynatora projektu z Belgii, od 25 września br. znowu będzie dostępne szkolenie na platformie, gdzie umieszczone są pomocnicze tłumaczenia materiałów i wypowiedzi ekspertów na język polski. To, co różnić będzie dotychczasową naszą pracę na platformie to fakt, że nie będzie już ono prowadzone z pomocą techniczną koordynatora z IBE, więc jeśli pojawią się jakiekolwiek zapytania, to zamieszczać je trzeba będzie w języku angielskim na platformie. Osoby zainteresowane zapraszamy na stronę
http://www.europeanschoolnetacademy.eu/web/collaborative-teaching-and-learning_2nd-edition.
Większość uczestników dotychczasowego szkolenia internetowego i warsztatów spotkała się po raz ostatni w dniu 5 czerwca 2017 w IBE (w sumie około 50 osób). Byli to przedstawiciele szkół, instytucji edukacyjnych szkolących nauczycieli i przyszłych nauczycieli (Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli, Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń, Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego), Ośrodek Rozwoju Edukacji, kuratorium oświaty oraz IBE. Seminarium dotyczyło dobrych praktyk w nauczaniu i uczeniu się uczniów poprzez współdziałanie i było prowadzone przez osoby, które brały udział w projekcie i pracy na platformie szkoleniowej, dla których spotkanie było okazją do podzielenia się własnymi doświadczeniami dot. promowanej w projekcie metody uczenia uczniów poprzez współdziałanie.
Seminarium podzielone było na dwie sesje. Pierwsza poświęcona była podjętym w czasie trwania projektu działaniom praktycznym, dobrym praktykom w zakresie zastosowania metody Co-Lab w praktyce szkolnej, akademickiej lub też w działaniu na rzecz doskonalenia zawodowego nauczycieli. Druga obejmowała dzielenie się doświadczeniami, wynikami badań i analiz dotyczących oceniania pracy uczniów lub studentów na zajęciach z zastosowaniem metody Co-Lab.
Sesja I rozpoczęła się wystąpieniem p. Błażeja Helie, nauczyciela przyrody w Szkole Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 14 w Warszawie stanowiącym wprowadzeniem do stosowania współdziałania na lekcji poświęconej orientowaniu mapy. Następnie uczestnicy spotkania podzieleni zostali na grupy, a kazda grupa otrzymała zadanie do wykonania w terenie wokół budynku Instytutu. Jak zauważali uczestnicy, bardzo ważne było w tym ćwiczeniu pokazanie, że praca metodą Co-Laborative learning nie musi wiązać się z długim czasem, może być też zastosowana w ciągu jednej godziny lekcyjnej.
Pani Sylwia Bloch z RODN i IP WOM w Rybniku pokazała wiele przykładów dobrych praktyk w zakresie współdziałania z różnych etapów edukacji – od przedszkola, przez szkołę podstawową i gimnazjum, do szkoły ponadgimnazjalnej a także przykłady pracy metodą współdziałania w trakcie prowadzenia zajęć z nauczycielami w ramach doskonalenia zawodowego. Z wystąpienia wynikało, że nie ma żadnych ograniczeń wiekowych w stosowaniu metody Co-Lab, choć z pewnością najłatwiej stosować ją w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej z powodu najmniejszego zakresu treści nauczania.
Pani Paulina Rozmus z Niepublicznej Szkoły Podstawowej EduLab w Starych Babicach w swoim wystąpieniu zwróciła uwagę na konieczność stosowania współdziałania przez nauczycieli, którzy samoistnie stają się dobrym przykładem dla uczniów, przyjmujących ten sposób uczenia się jako oczywisty i naturalny. Panie Marzena Dżuman i Agnieszka Staszewska-Mieszek z MSCDN przedstawiły wykorzystanie uczenia opartego na współdziałaniu w grupie szkoleniowej nauczycieli zajmujących się edukacją czytelniczą. Uczestnikami szkolenia byli nauczyciele wychowania przedszkolnego, edukacji wczesnoszkolnej oraz nauczyciele – bibliotekarze. Prowadzące wykorzystały przy przygotowaniu tego szkolenia wzór konspektu a także karty samooceny, opracowane według wzoru z kursu Co-Lab na platformie MOOC.
Sesję II otworzyły studentki Wydziału Pedagogicznego UW, panie Aneta Dyszlewska i Kinga Mańkowska, które przedstawiły wyniki badania prowadzonego w trakcie praktyk studenckich w warszawskich przedszkolach w prezentacji pt. O trudnej sztuce oceniania siebie i innych na przykładzie wybranych sytuacji uczenia się opartego na współdziałaniu uczniów w wieku wczesnoszkolnym. W badaniu zostały zastosowane autorskie narzędzia w postaci kart oceny rówieśniczej, samooceny i tabeli obserwacji działań. Panie Agnieszka Bujno, Klaudia Kubiak, Marta Tierentiew, i Aleksandra Czarnecka, również studentki WP UW, zaprezentowały ponadto wyniki i wnioski ze zrealizowanego w czasie zajęć akademickich badania w wystąpieniu pt. Ocenianie a role grupowe studenckich zespołach zadaniowych.
Z kolei Pani Teresa Stryjewska z Wydziału MSCDN w Ciechanowie przedstawiła bogato ilustrowaną zdjęciami i filmami prezentację na temat Praca w zespole jest OK. Ocenianie kształtujące w pracy grupowej. Zaprezentowała w niej cele i przebieg projektu, jaki zrealizowała z uczniami szkoły ponadgimnazjalnej na lekcjach chemii, gdzie uczniowie występowali w roli ekspertów oceniających wedle przyjętych kryteriów sukcesu pracę zespołową kolegów i koleżanek.
Pani Elżbieta Miterka wraz z zespołem (Piotr Mazur, Sylwia Maciuk, Mariusz Maciuk - pracownicy naukowo-dydaktyczni z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Chełmie|), przedstawiła prezentację, ilustrowaną zdjęciami i filmem pt. Ocenianie w uczeniu się przez współdziałanie oraz przeprowadziła krótkie zajęcia warsztatowe. Wychodząc od wyników badania ewaluacyjnego IBE w projekcie Co-Lab p. Miterka pokazała podstawy teoretyczne oceniania oraz narzędzia służące ocenie pracy w grupie takie jak checkbox (lista kontrolna), rubryki, mapy myśli, pole siłowe, róża wiatrów, linia czasu, głaski-komentarze, list do siebie, sklerotki, analogie czy tryplety a także narzędzia ICT, które mogą służyć uczeniu przez współdziałanie: AnswerGarden, QR, MindMap, Scrumy, Kahoot, Padlet, Trello czy Lino. Następnie pokazano film z zajęć ze studentami, na których wykorzystano zarówno ćwiczenie uczące współdziałania, jak i narzędzia do samooceny i oceny koleżeńskiej.
Pani Małgorzata Zub z Instytutu Badań Edukacyjnych zaprezentowała kolejną dawkę danych z badania ewaluacyjnego prowadzonego przez IBE w projekcie Co-Lab w prezentacji pt. Czynniki wpływające na efektywne nauczanie i ocenianie współdziałania uczniów. Przedstawiła kilka istotnych zagadnień oraz związanych z nimi opinii uczestników projektu z różnych krajów biorących w nim udział:
- Czym jest uczenie przez współdziałanie?
- Pozytywne efekty uczenia się przez współdziałanie
- Stosowanie Co-Lab w szkole i na uczelni w oczach nauczycieli i pracowników naukowych oraz realizatorów doskonalenia zawodowego nauczycieli
- Czynniki istotne dla stosowania CL w opinii partnerów projektu z różnych krajów.
Seminarium zakończyło się ogólną dyskusją, prowadzoną przez p. Dorotę Sobierańską, WP UW oraz Urszulę Poziomek, IBE dotyczącą praktyki prowadzenia przez nauczycieli lekcji zawierających elementy pracy uczniów w grupie.
Dla zainteresowanych poniżej zamieszczamy prezentacje z warsztatu.
Prezentacja - Ocenianie w uczeniu się przez współdziałanie
Prezentacja - Pauliny Rozmus z EduLab
Prezentacja - Przykłady działań grupowych i zespołowych w pracy nauczyciela przedszkola, szkoły, placówki oświatowej. Sylwia Bloch
Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli i Informacji Pedagogicznej „WOM” w Rybniku.
Wszystkim uczestnikom projektu serdecznie dziękuję za wspólny czas i aktywność!
Agnieszka Rybińska, IBE, koordynator projektu w Polsce
Seminarium dot. dobrych praktyk w nauczaniu i uczeniu się uczniów poprzez współdziałanie
Serdecznie zapraszamy na seminarium dot. dobrych praktyk w nauczaniu i uczeniu się uczniów poprzez współdziałanie. Jest to ostatnie już seminarium organizowane w ramach międzynarodowego projektu CoLab Promoting innovative collaborative teaching and learning w dniu 5 czerwca br. w siedzibie IBE w Warszawie (program w załączeniu).
Prowadzone będzie przez osoby, które brały udział w projekcie i pracy na platformie szkoleniowej, dla których spotkanie to będzie okazją do podzielenia się własnymi doświadczeniami dot. promowanej w projekcie metody uczenia uczniów poprzez współdziałanie. Jednocześnie będzie to też miejsce dla wszystkich do dyskusji i wymiany poglądów na temat promowanej metodyki.
Uczestnikom seminarium będą wydawane imienne zaświadczenia potwierdzające udział.
Uprzejmie proszę o potwierdzenie uczestnictwa do dnia 20 maja br. na adres mailowy. P. Agnieszki Rybińskiej
Viola Pinzi na warsztacie w Warszawie
Na warszawskim szkoleniu dotyczącym nowego podejścia do uczenia się i nauczania w grupie mieliśmy specjalnego gościa. Z Belgii przyjechała do nas Viola Pinzi, która jest koordynatorką całego, międzynarodowego projektu Co-Lab.
Ekspertka przedstawiła wraz z Małgorzatą Zub z IBE wyniki badania dotyczącego rozumienia tematyki uczenia poprzez współdziałanie, przeprowadzonego wśród uczestników projektu w krajach partnerskich. Czterech na pięciu badanych uznało, że uczniowie osiągają lepsze wyniki w tych przedmiotach szkolnych, w których stosowane jest uczenie przez współdziałanie.
Następnie Dorota Sobierańska i Małgorzata Sieńczewska z Wydziału Pedagogicznego UW poprowadziły sesję warsztatową dotyczącą ról grupowych w procesie uczenia się opartego na kooperacji. Urszula Poziomek z IBE i Ewa Pyłka-Gutowska z MSDN pokazały różnice w rozumieniu uczenia się przez współdziałanie w stosunku do pracy w grupie oraz podkreśliły znaczenie kompetencji nauczyciela w tym procesie.
Pani Katarzyna Korzec z Zespołu Szkół nr 1 w Szprotawie przedstawiła scenariusz zajęć z języka angielskiego, spełniający kryteria uczenia się przez kooperacyjnego. Na temat znaczenia lidera w tworzeniu atmosfery sprzyjającej współdziałaniu nauczycieli i uczniów wypowiedział się Marek Tarwacki, wieloletni dyrektor Zespołu Szkół w Łajskach. Konsultant MSCDN Beata Rola przeprowadziła sesję warsztatową dotyczącą pracy zespołowej w grupie o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych.
Na kolejne spotkanie zapraszamy już 5 czerwca. Warsztat będzie podsumowaniem, przy czym będzie też pełnił rolę forum dla wypowiadających się uczestników projektu, którzy w okresie od marca do czerwca zrealizują przygotowane według nowej metody scenariusze zajęć z uczniami i podzielą się swym doświadczeniem i refleksjami z innymi uczestnikami warsztatu.
prezentacja - Wyniki badania wstępnego -plik PDF
Informacji o czerwcowym warsztacie udziela Agnieszka Rybińska -
Zapraszamy na platformę e-learningową
24 października 2016 r. została uruchomiona platforma e-learningowa w ramach projektu. Kurs składa się z 4 modułów, wprowadzających w tematykę uczenia poprzez współdziałanie w szkole. Zawiera filmy video z wypowiedziami ekspertów i nauczycieli z różnych krajów, przykładowe scenariusze lekcji oraz sekcję dotyczącą oceniania uczniów za ich wkład w pracę grupową. Pozwala na wymianę doświadczeń z innymi uczestnikami z kraju bądź z zagranicy. W jego ramach przewidziana jest także sesja pytań i odpowiedzi z ekspertami (15 listopada, godz. 18:00 oraz 23 listopada, godz. 18:00).
Aby przystąpić do kursu, należy zalogować się na stronie European Schoolnet Academy http://www.europeanschoolnetacademy.eu/web/collaborative-teaching-and-learning. Do modułów szkoleniowych można wejść korzystając z zakładki „Moduły" nad video lub za pośrednictwem listy modułów, która znajduje się poniżej opisu kursu. Raz w tygodniu, w każdy poniedziałek, jest uruchamiany jeden moduł. Moduły pozostaną otwarte do końca kursu.
Wszystkim zarejestrowanym na platformie życzymy udanego szkolenia!
W razie jakichkolwiek pytań odnośnie logowania do szkolenia prosimy o kierowanie maila do p. Agnieszki Rybińskiej (
Warsztaty dla przedstawicieli szkół
W ramach projektu w dniu 18 maja 2016 r. odbył się pierwszy z trzech planowanych warsztatów. Udział w nim wzięli przedstawiciele szkół, instytucji edukacyjnych szkolących nauczycieli i przyszłych nauczycieli (Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli, Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń, Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego), Ośrodek Rozwoju Edukacji, kuratorium oświaty oraz IBE.
Celem warsztatu było zapoznanie uczestników z celami i działaniami projektu oraz dyskusja nad możliwościami i codzienną praktyką uczenia uczniów poprzez współdziałanie. Warsztat podzielony był na dwa bloki, z których każdy zawierał elementy teorii i praktyki poprzez organizację ćwiczeń warsztatowych w mniejszych grupach. W części pierwszej znalazła się sesja dotycząca psychologicznych podstaw pracy z grupą edukacyjną, prowadzona przez ekspertów IBE. Część druga dotyczyła przykładów dobrych praktyk stosowania pracy w grupie na lekcjach przedmiotu, w nawiązaniu do przedmiotów przyrodniczych i historii. Prowadzona była wspólnie przez ekspertów IBE oraz Warszawskiego Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń. Warsztat zakończył się ogólną dyskusją dotyczącą zagadnień związanych z nauczaniem uczniów współpracy w zespole, możliwości oceny indywidualnych uczniów w ramach pracy zespołowej, odniesieniem zagadnienia do wymagań Podstawy Programowej i praktyką prowadzenia przez nauczycieli lekcji zawierających elementy pracy uczniów w grupie.
Dla zainteresowanych poniżej zamieszczamy prezentacje z warsztatu:
O projekcie
Projekt promuje rozwijanie i pogłębianie umiejętności pracy w zespole. Z badań IBE wynika, że ta forma organizacji pracy nie jest często stosowana przez nauczycieli, którzy obawiają się utraty kontroli nad przebiegiem takiej lekcji, mają też trudności w ocenie wkładu pracy poszczególnych uczniów w końcowy rezultat pracy zespołowej. Z drugiej strony umiejętność pracy zespołowej jest wysoko ceniona przez pracodawców, którzy też od lat stwierdzają jej niewystarczający poziom u absolwentów szkół, poszukujących pracy.
W ramach projektu przewiduje się:
- przeprowadzenie cyklu warsztatów (3 warsztaty - maj 2016, luty 2017 i czerwiec 2017), adresowanego do uczestników szkoleń, przedstawicieli samorządów i resortów odpowiedzialnych za edukację, organizacji wspierających edukację
- udział w szkoleniu online, które ruszy w październiku i trwa około 6 tygodni. Szkolenie adresowane jest do nauczycieli, przyszłych nauczycieli oraz osób szkolących kadrę nauczycielską.
Myślą przewodnią tych szkoleń jest zaadaptowanie przekazywanych rozwiązań na lekcjach z uczniami w szkołach i w ramach kształcenia nauczycieli.
Materiały szkoleniowe, w tym scenariusze lekcji, będą dostępne bezpośrednio na stronie projektu http://colab.eun.org/home, podobnie jak platforma szkoleniowa. Już obecnie można znaleźć tam ciekawe filmy video dotyczące innowacyjnych form prowadzenia lekcji, w tym z użyciem technologii informacyjno-komunikacyjnych.
Ze strony Instytutu osobą udzielającą informacji jest p. Agnieszka Rybińska (
Wyniki badania
Krótkie podsumowanie wyników badania
W ramach projektu zostało przeprowadzone przez IBE badanie dotyczące sprawdzenia nabytych przez uczestników projektu kompetencji związanych z nauczaniem i uczeniem się poprzez współdziałanie (ang. Collaborative Learning, CL) przed rozpoczęciem i po odbytym szkoleniu w ramach projektu CO-LAB. Zidentyfikowano również utrudnienia i przeszkody dla stosowania CL w praktyce szkolnej, co przyczyniło się do sformułowania pewnych zaleceń i rekomendacji. Badanie przeprowadzono na podstawie ankiet z udziałem uczestników (nauczycieli, nauczycieli akademickich, dyrektorów szkół, konsultantów i trenerów nauczycieli, przedstawicieli tzw. decydentów), analizy warsztatów krajowych oraz komentarzy uczestników udostępnionych na platformie szkoleniowej CO-LAB.
Uczenie się w grupach ma pozytywny wpływ na osiągnięcia uczniów (Hattie, 2009). Większość uczestników projektu zgodziła się z tym i jeszcze częściej wyrażała opinie, że CL pomaga rozwijać kompetencje społeczne. Po szkoleniu większość z nich odnotowała wzrost zrozumienia tematyki CL, nauczyciele częściej byli skłonni delegować uczniom zadania do wykonania i akceptować swobodę organizowania przez nich tej nauki.
Większość uczestników była zadowolona z odbytego szkolenia on-line i warsztatów. Po projekcie nauczyciele odnotowali wzrost pewności siebie i umiejętności korzystania z CL, a 39% deklarowało, że częściej korzystali z uczenia w formie pracy grupowej. Ponad połowa nauczycieli prowadziła więcej zajęć, w ramach których uczniowie koordynowali naukę w grupie (55%) i pracowali wspólnie (52%). Nauczyciele również dokonali zmiany w ocenianiu - częściej oceniali indywidualny wkład uczniów w pracę w grupie (49%), częściej wykorzystywali samoocenę uczniów (42%) i ocenę koleżeńską (39%).
Po zakończeniu szkolenia uczestnicy stali się bardziej świadomi takich wyzwań, jak konieczność zaangażowania aktywnie każdego ucznia w pracę w grupie, lub ograniczeń – takich jak czas niezbędny na stosowanie CL. Ogromna większość nauczycieli wyrażała opinię, że przy wszystkich wymaganiach programowych nie ma wystarczająco dużo czasu na to, aby korzystać w pełni z możliwości CL, mimo iż prawie połowa z nich uznała, że programy nauczania odnoszą się do kompetencji najlepiej rozwijanych właśnie przez CL. Niektórzy z nich nie dostrzegają elastyczności programu nauczania i nie korzystają z mniej konwencjonalnych metod nauczania. Pomimo tego, aż 54% nauczycieli wykorzystało w praktyce nauczania w szkole to, czego nauczyli się w ramach projektu CO-LAB, udowadniając tym samym, że CL może zostać wykorzystany do realizacji podstawy programowej nawet na krótkich 45-minutowych lekcjach.
Zidentyfikowano kilka czynników wspomagających stosowanie CL w praktyce szkolnej. Należą do nich: wsparcie dla edukacji skoncentrowanej na uczniu oraz umiejętność ułatwiania procesu pracy w grupie i pomagania uczniom w rozwijaniu umiejętności współpracy. Ponadto wskazano kilka przykładów na to, w jaki sposób technologia może pomóc nauczycielom w korzystaniu z CL oraz w nawiązywaniu współpracy z innymi pracownikami, choć w niektórych przypadkach niewystarczające umiejętności ICT i dostęp do technologii mogą stanowić problem.
Wydaje się jednak, że czynnikiem najważniejszym ułatwiającym stosowanie CL w szkole jest kultura współpracy, wspierająca CL i współpracę nauczycieli. Pozytywny klimat w szkole, który obejmuje otwartość, dyskusję i współpracę między pracownikami, ma pozytywny wpływ na skuteczność nauczycieli i osiągnięcia uczniów (patrz np. TALIS 2013). Tymczasem stopień współpracy i współdzielenia się w szkole jest różny – począwszy od jej braku, przez dyskusję i wymianę doświadczeń, do bardziej zaawansowanej formy współdziałania, obejmującej koleżeńską obserwację zajęć, dawanie informacji zwrotnych, wzajemne uczenie się i wspólne nauczanie. Nauczyciele projektu CO-LAB dzielili się swoimi doświadczeniami w różnych formach. Po zakończeniu kursu 40% nauczycieli zgłosiło, że częściej współpracują z innymi nauczycielami. Stawali się również bardziej świadomi tego, że jeśli chcą nauczyć uczniów współpracy, sami również muszą ze sobą współpracować. Warsztaty projektowe pokazały jednocześnie, że uczestnicy lubili współpracować i byli bardziej zadowoleni, jeśli wymieniają doświadczenia w małych grupach.
Uczestnicy i partnerzy CO-LAB dostrzegli i podkreślali istotną rolę dyrektora szkoły w tworzeniu kultury współpracy. Podawano przykłady dobrych praktyk dyrektorów szkół, takich jak zachęcanie do współpracy nauczycieli, zapewnienie czasu na takie działania, otwartość na innowacyjne metody nauczania i elastyczne aranżacje przestrzeni edukacyjnej. Spośród dyrektorów szkół biorących udział w CO-LAB, 2/3 wprowadziło w szkołach zmiany zainspirowane projektem. Najczęściej dotyczyło to organizacji przestrzeni na dialog kadry dot. korzystania z CL, szkoleń nauczycieli, zapewnienia dostępu do zasobów dydaktycznych oraz swobodnych aranżacji przestrzeni w klasie. To, czego zabrakło, to reorganizacja siatki godzin w celu sprostania ograniczeniu czasowemu związanemu z uczeniem się poprzez współdziałanie.
Niektórzy uczestnicy projektu CO-LAB chcieli dowiedzieć się więcej o tym, w jaki sposób można włączyć tematykę nauczania poprzez współdziałanie do głównego nurtu w szkołach i polityce, jednakże szkolenie w mniejszym stopniu odpowiedziało na te potrzeby. Dla innych warsztaty pozwoliły lepiej zrozumieć opinie różnych zainteresowanych stron (decydentów lub praktyków). Angażowanie decydentów w działania projektu nie było zresztą łatwe, przynajmniej w niektórych krajach, ze względu na niskie zainteresowanie tej grupy tematyką oraz koncentrację szkolenia na praktyce szkolnej. Jednakże projekt przyniósł korzyści i tej grupie docelowej - pozwolił zdobyć pewne inspiracje do działań oraz wiedzę, a niektórzy decydenci już deklarowali korzystanie z niej, zazwyczaj w obszarze doskonalenia nauczycieli oraz opracowywania programów nauczania.
Produkty projektu
Wytyczne dot. oceniania uczenia się poprzez współdziałanie
Szkolenie on-line (platforma MOOC)
- http://www.europeanschoolnetacademy.eu/en/web/collaborative-teaching-and-learning_2nd-edition/course
- http://colab.eun.org/mooc
Rekomendacje z projektu Co-Lab, autorstwa Dorothy Cassells (styczeń 2018)