Raport omawia decentralizację edukacji i rolę samorządów terytorialnych w polskim modelu zarządzania oświatą, zmiany dotyczące kształcenia, zatrudniania i motywowania nauczycieli, kluczowe narzędzia kontroli i koordynacji edukacji, które pozostają w rękach państwa: podstawę programową, nadzór pedagogiczny oraz egzaminy zewnętrzne.
Eksperci IBE przypominają obawy przed decentralizacją oświaty. Dotyczyły przede wszystkim:
- Oszczędności. Istniała obawa, że samorządy będą przede wszystkim zainteresowane redukowaniem wydatków na szkoły, szukaniem sposobów na zaoszczędzenie pieniędzy, a więc między innymi ograniczaniem niezbędnych inwestycji mających wpływ na poziom nauczania.
- Uczciwości. Istotą tej obawy było oczekiwanie, że samorządowcy będą obsadzać stanowiska dyrektora szkoły i nauczycielskie na zasadzie nepotyzmu, zamiast troszczyć się o profesjonalne, etyczne zarządzanie szkołami.
Jak wskazują analizy obawy te na ogół się nie sprawdziły, a samorządy prowadzą racjonalną politykę dotyczącą sieci szkół. Na przykład spadkowi liczby uczniów gminnych szkół podstawowych w latach 2007-2012 towarzyszył spadek liczby szkół mniej więcej tej samej skali, o około 9%, co wskazuje na bardzo aktywną postawę samorządów w kwestii racjonalizacji sieci szkolnej17. Ogółem w tym okresie zlikwidowano 954 szkoły podstawowe.
Do najważniejszych sukcesów decentralizacji oświaty polskiej można zaliczyć:
- Fundamentalną poprawę stanu materialnego szkół, dokonaną wysiłkiem samorządów terytorialnych
- Zapewnienie stabilności finansowania oświaty,
- Wdrożenie przez gminy reformy gimnazjalnej,
- Ograniczona skala nierówności między organami prowadzącymi pod względem jakości kształcenia i dostępnej oferty edukacyjnej.
Podkreślić należy, że o ile przekazanie w roku 1996 szkół podstawowych gminom wzbudziło liczne dyskusje, przekazanie trzy lata później szkół ponadpodstawowych powiatom zostało przyjęte bez żadnych oporów.
Więcej w raporcie. |
Materiał prasowy - Ile zmieniliśmy w zarządzaniu oświatą [ pobierz plik pdf ] |
|
Bilans zmian instytucjonalnych. Polska oświata w okresie transformacji - raport [ pobierz plik pdf ] |
